Ooit werd Milton Erickson (een Amerikaanse psychiater en psychotherapeut) lastig gevallen tijdens een therapiesessie. Kinderen waren aan het spelen vlak voor zijn huis en maakten daarbij veel kabaal. Erickson koos voor een mooie benadering van het probleem. Hij liep naar buiten en sprak de kinderen aan. Hij vertelde dat hij erg genoot van de spelende geluiden. Hij vroeg of ze dit vaker wilden doen! Ook beloofde hij de kinderen om ze iedere keer een dollar te geven. De kinderen waren blij en kwam de dag erop weer langs om nu met nog meer enthousiasme te spelen. Na afloop belden ze aan. Erickson prees ze voor de inspanning en gaf ze een dollar. Hij zei ook dat hij het op prijs zou stellen dat ze de volgende keer om 12:00 zouden komen spelen, omdat hij dan nog meer kon genieten (om 12:00 had Erickson geen klanten vanwege de lunchpauze). Dit ging zo een paar dagen door en iedere keer weer ontvingen de kinderen een dollar. Tot op een dag… De kinderen belden aan en Erickson deed de deur open. De kinderen vroegen in koor: ‘Mogen wij onze dollar, meneer Erickson?’. Erickson keek wat teleurgesteld en vertelde dat zijn vrouw vond dat hij teveel geld uitgaf. Dus dat hij vanaf nu helaas geen geld meer kon betalen voor de geleverde prestatie. De kinderen waren uiteraard teleurgesteld. Toen zei Erickson ‘jullie mogen nog wel komen spelen, alleen kan ik er niet meer voor betalen…’. De kinderen riepen in koor: ‘dan komen wij ook niet meer spelen!’.

Wat is er hier aan de hand?

De kinderen hielden van spelen. Dit noem je ook wel intrinsieke motivatie: het verlangen om ergens aan te beginnen omdat je ervan geniet of het interessant vindt. Wat gebeurde er toen de kinderen beloond werden door Erickson voor het komen spelen? Het ‘spelen’, dat oorspronkelijk bestond uit intrinsieke motivatie, veranderde in extrinsieke motivatie: het verlangen om ergens aan te beginnen vanwege externe beloningen en druk. Terwijl de kinderen in eerste instantie speelden omdat ze ervan genoten, speelden ze daarna vanwege een beloning. Dit heet het overrechtvaardigingseffect. Het vervangen van intrinsiek motivatie door extrinsieke motivatie leidt ertoe dat mensen de belangstelling voor een activiteit, waar ze eerder van genoten, verliezen.

Hoe dan wel?

Pas op met het belonen van werk waar mensen uit zichzelf al een passie voor hebben! Een beloning is trouwens niet alleen geld, dit kan ook een glimlach of een schouderklop zijn. Je loopt het risico dat dit ten koste gaat van de intrinsieke motivatie. Het is verstandiger om de beloning afhankelijk te maken van de inspanning die is geleverd om het werk uit te voeren. Zo voed je de overtuiging dat hard werken zich uiteindelijk uitbetaalt. Ook is het hier weer oppassen geblazen. Mensen vinden het niet altijd prettig om geëvalueerd te worden. Dus het is belangrijk om de feedback te brengen zonder dat je de mensen nerveus en wantrouwend maakt over het feit dat ze geëvalueerd worden

Waardeer het juiste.

Uiteindelijk gaat het erom dat mensen hun werk doen omdat ze het inspirerend vinden en niet omdat ze er geld mee verdienen. Beloning en waardering kunnen daarbij dienend zijn. Zorg echter dat je beloning en waardering op een goede manier inzet. Om te ontdekken en aan te moedigen welke inspanningen nodig zijn om talent ten volle te benutten.

Meer lezen?
Zie Miltion H. Erickson ‘Mijn stem gaat met je mee’ of Elliot Aronson, e.a. ‘Sociale psychologie’